JÓZEF WILK

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

St. sierż. Józef Wilk, 50 lat, podoficer zawodowy, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

W czasie ucieczki z Litwy do Węgier, 4 października 1940 r. w Karpatach, we wsi Osmołoda, pow. Dolina.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Lwów, więzienie wojskowe polskie przy ul. Zamarstynowskiej, w którym siedziałem dziewięć miesięcy, następnie cztery miesiące siedziałem w Rosji, w mieście Ufa.

4. Opis obozu, więzienia:

Sala, w której mogło się pomieścić normalnie 15 ludzi. Siedziało nas przeszło 120 osób.

Warunki higieniczne przedstawiały się w ten sposób przez cały pobyt we Lwowie: kąpałem się tylko dwa razy i to bez mydła, wszy były w takiej ilości, że dziennie zabijało się do 200 sztuk.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Do marca 1941 r. stan więźniów to sami Polacy, następnie zaczęli napływać Ukraińcy. Polakom zarzucano tajne organizacje, służenie burżuazyjnemu państwu polskiemu, pracę społeczną, przejście granicy, szpiegostwo na rzecz gen. Sikorskiego.

Stosunki koleżeńskie między Polakami były bardzo dobre, natomiast między Polakami i Ukraińcami – straszne, co dnia przychodziło do bójek. Byli również i Żydzi, elementy komunizujące, którzy uciekali z zachodniej części Polski do czerwonego raju. Z Żydami często wynikały awantury z powodu złego wyrażania się o władzach polskich.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Przebieg dnia w więzieniu był okropny. Pracy, względnie zajęcia, nie było, spacer odbywał się tylko dziesięć minut na tydzień, co tydzień przeprowadzali rewizję, w czasie której rozbierano więźniów do naga. Wyżywienie składało się z 400 g chleba dziennie, pół litra wody gotowanej na śniadanie, na obiad i kolację po pół litra zupy ze śmierdzących ryb.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Śledztwo przechodziłem przez dziewięć miesięcy. Badania przeprowadzano każdej nocy od godz. 22.00 do 4.00 rano. Na wstępie wygłaszano mowy z cytatów komunistycznych, a następnie bito i katowano oraz zmuszano, żeby przyznać się do zarzucanych mi zbrodni, jako to: że jestem szpiegiem na rzecz Polski, należałem do tajnej organizacji wojskowej, chęć ucieczki do armii polskiej, że brałem udział w ofensywie kijowskiej, że z bolszewicką armią wojowałem w 1920 r., że byłem podoficerem zawodowym.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska z początku była udzielana przez lekarza cywilnego, Żyda lwowskiego, bardzo marna. Następnie znacznie się poprawiła z powodu zmiany lekarza więziennego, którym [był] Rosjanin z NKWD.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączności z krajem i rodziną nie miałem żadnej.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Z więzienia zostałem zwolniony 24 listopada 1941 r. i odesłano nas do obłasti czelabińskiej, do prac leśnych. W miasteczku Szaksze [?] dowiedziałem się od naszych [nieczytelne] wysiedleńców [nieczytelne] placówka, więc na własną rękę zorganizowaliśmy z 20 kolegami ucieczkę do Ufy i tam zgłosiliśmy się do Wojska Polskiego. Stąd skierowano nas do Kulbiszewa [Kujbyszewa], a z Kujbyszewa jednych do Tacziszczewa [Tatiszczewa], a jednych do Buzułuku.