BRONISŁAW RYŚNIK

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

St. strz. Bronisław Ryśnik, 44 lata, gajowy, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Zostałem wywieziony wraz z rodziną do ZSRR 10 lutego 1940 r. stacja Zamzor, kwartał 12., do pracy leśnej. Pracowałem przy zwózce drzewa.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Irkucka obłast, stacja Zamzor, kwartał 12. 19 czerwca 1941 r. zostałem przewieziony na rudnik Bierusinski tej obłasti; w tajgi przewieźli na samolotach.

4. Opis obozu, więzienia:

Mieszkałem w ogólnych barakach, dziewięć rodzin w jednym mieszkaniu, gdzie był jeden piec żelazny. Nie było możności wysuszyć ubrania i zagotować gorącej wody, było przepełnienie ludzi.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

54 rodziny Polaków, było kilka rodzin inteligencji. Stosunki między sobą mieli dobre, przestępstw pomiędzy sobą nie było.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Warunki pracy bardzo złe, normy robić [rozkazali], a wynagrodzenie było niskie. Praca była różna: zwózka drzewa materiałowego i puszczanie z pni, i budowali baraki. Czas pracy był różnie – 8–12 godzin. Wyżywienie było złe. Rano zjeść śniadanie, dopiero wieczorem kolacja. Na rodzinę otrzymywali dwie porcje, niezależnie od liczby osób. Władza odnosiła się bardzo źle do nas. Dzieci, jak odeszły od baraków, to komendant strzelał do nich na postrach.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Władze NKWD głosiły, że w Sowieckim Sojuzie dobrze żyć, że nie zobaczysz swojej Polski jak swego ucha. Wtedy pojedziecie do Polski, jak na dłoni włosy wyrosną.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Chorowałem na nogę, chodziłem do doktora. Nie uwzględnił mojej choroby i byłem zmuszony iść do pracy. Zmarła kobieta, nazwisko Pietraszkiewicz, Piotr Żwirko, żona jego, Kułak, Bieluha, Molski. Sporo zmarło dzieci, których nazwisk nie znam.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Otrzymywałem listy od ojca z Polski.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Po amnestii 9 września 1941 r. zostałem wolny. Nie było możliwości z tego rudnika przedostać się, byłem zmuszony wraz z żoną i dwójką dzieci iść 300 km pieszo przez tajgę i górzyste miejscowości i rzeki do stacji kolejowej. Koleją bardzo trudno przejechać, brak było pieniędzy. W Taszkencie 10 lutego 1942 r. na komisji wstąpiłem do polskiej armii.

Miejsce postoju, 24 lutego 1943 r.