PAWEŁ BONDZICZ

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Kpr. Paweł Bondzicz, ur. w 1900 r., rolnik, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

6 listopada 1940 r. zostałem aresztowany we wsi Honczary, gm. Żabczyce, pow. piński. Zostałem aresztowany z powodu tego, że w 1919 r. brałem czynny udział, z bronią w ręku, jako ochotnik, przeciwko Armii Czerwonej, następnie, że byłem członkiem zarządu gminnego i miałem łączność z Policją Państwową.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Byłem cztery miesiące w więzieniu w Pińsku, następnie trzy miesiące w Brześciu n. Bugiem. Zasądzono mnie na osiem lat więzienia, po wyroku wywieziono mnie do Workuty, do obozu pracy.

4. Opis obozu, więzienia:

W więzieniu było tak ciasno, że po prostu nie można było się położyć. Następnie – brud, pluskwy i wszy. Na Północy mieszkaliśmy w namiotach bez podłóg, spaliśmy na pryczach, również było bardzo ciasno i zimno. Mieliśmy kąpiel raz na dziesięć dni, a po kąpieli otrzymywaliśmy czystą bieliznę osobistą. Bielizna była podarta.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

W obozie byli sami Polacy – więźniowie skazani na tle politycznym. Księża, oficerowie, podoficerowie i cywilni. Poziom moralny wśród skazanych był wysoki, współżycie dobre.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Pracowałem przy ładowaniu i wyładowywaniu węgla i drzewa na rzece Usie. Praca trwała przepisowo 12 godzin, ale odpoczynek trwał najwyżej pięć godzin na dobę. Normy dzienne były wysokie i prawie nikt ich nie wyrabiał. Wynagrodzenia za pracę nie otrzymywałem. Wyżywienie: 450 g chleba i dwa razy dziennie zupa – owsianka bez mięsa. Ubranie, jeśli wymagała tego koniecznie potrzeba, wydawano stare. Życie koleżeńskie dobre. Rozrywek kulturalnych nie było żadnych. Praca trwała również w niedziele i święta.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Podczas badania władze NKWD stosowały groźby oraz bicie. Zeznania wymuszali groźbą użycia broni, dlatego też przeważnie wypadały po myśli badającego. Jeśli badany nie chciał zeznać tak jak chciał przedstawiciel NKWD, stosowano kary aresztu (karceru). W areszcie rozbierano do bielizny i nie dawano jeść. Informacji o Polsce nie było żadnych, prócz tej, że stale mówiono nam, że Polska już nigdy nie powstanie.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska była niedostateczna. Lekarz był na miejscu, ale środków leczniczych nie było żadnych. Chorych poważniej odsyłano do szpitala odległego o pięć kilometrów. Śmiertelność duża. W przeciągu dwóch miesięcy na ogólną liczbę 500 osób zmarło 20.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączności z krajem nie było, ponieważ nie zezwalano pisać listów.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zostałem zwolniony 20 września 1941 r., do Wojska Polskiego wstąpiłem w kwietniu 1942 r., do 7 Dywizji Piechoty w Guzarach [G’uzor].