BRONISŁAW GRAJEWSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Saper Bronisław Grajewski, ur. 7 lutego 1903 r., maszynista kolejarz, żonaty; 11 Batalion Saperów Kolejowych.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Aresztowany zostałem 1 lipca 1940 r. za wykolejenie trzech wagonów podczas przetaczania na stacji Lwów-Podzamcze.

3. i 4. Nazwa i opis obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Zarzucili mi sabotaż i skazali na trzy lata więzienia. Karę odbywałem w oddzieleniu [?] Zubczaninowski [?] uczastek pod Kujbyszewem. Mieszkaliśmy w barakach, spaliśmy na zapluskwionych pryczach.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Więźniowie to różni przestępcy, różnej narodowości: Polacy, Rusini, Żydzi, Niemcy, Ukraińcy, Rosjanie, Uzbecy, Tatarzy i wiele innych; o różnym poziomie umysłowym i moralnym. Stosunki towarzyskie były rozmaite. Najgorzej odnosili się do Polaków Rosjanie.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Warunki pracy nieznośne, normy piekielne, wynagrodzenie: Ty jebany w rot. Wyżywienie bardzo marne, ubranie liche, człowiek chodził na półnago.

Życie koleżeńskie było tylko w gronie Polaków. O kulturze między dzikimi nie mogło być mowy.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek władz sowieckich do Polaków barbarzyński, okrutny i arogancki. Sposób badania, chłopska filozofia. Tortury i kary średniowieczne i piekielne.

Propaganda komunistyczna na każdym kroku. Informacje o Polsce bardzo negatywne i smutne.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska w stanie opłakanym. Śmiertelność Polaków w naszym obozie żadna.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

W ciągu 17 miesięcy otrzymałem zaledwie trzy listy od rodziny.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zwolniono mnie 29 listopada 1941 r. Zaraz po zwolnieniu udałem się do polskiej placówki w Kujbyszewie, która skierowała mnie do oddziałów armii polskiej w Tatiszczewie, w której to armii przebywam po dzień dzisiejszy.