1. Dane osobiste:
Józef Andruszkiewicz, plutonowy, lat 50, funkcjonariusz Policji Państwowej.
2. Data i okoliczności zaaresztowania:
20 września 1939 roku w oddziale zwartym walczyłem przeciwko bolszewikom w obronie Wilna, gdzie na Porubanku pod Wilnem byłem rozbrojony, aresztowany i uwięziony w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie.
3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:
Lagier Komi ASSR, Irodny LO przemysł
4. Opis obozu, więzienia itp. (teren, budynki, warunki mieszkaniowe, higiena):
Lasy nieprzejściowe tzw. tajgi, tundry. Baraki drewniane, w których było masę pluskiew i latem roje komarów.
5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców (narodowość, kategoria przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunki itd.):
Narodowość polska, ruska, ukraińska, Komi, Ormianie, Uzbecy, Gruzini itp. Byli osądzeni: polityczni, kryminaliści i o przestępstwa zbrodnicze. Polityczni odnosili się do Polaków dość dobrze, zaś karani za inne przestępstwa nieprzyzwoicie i niemoralnie.
6. Życie w obozie, więzieniu itp. (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenie, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne):
Co do więzienia, to cele były przepełnione ludźmi, jak śledzie w beczce. Do południa i po południu przeprowadzane było odwszawianie. Norma wybicia dwustu sztuk na osobę. Okna zabite, zamalowane. Człowiek żył jak w żywym grobie. Badania śledcze odbywały się zawsze w nocy.
W lagrach na przymusowych robotach pracowaliśmy po dwanaście godzin. Roboty leśne, karczowanie pniaków, rżnięcie drzewa w metry, w śniegu po szyję. Normy nie do wykonania.
Następnie kopanie rowów kanalizacyjnych, ziemia zamarznięta na metr. Norma: sześć kubicznych metrów. Kto wykonał normę, otrzymywał 800 gramów chleba, a który normy nie wykonał – dostawał 250 do 300.
7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce itd.):
Stosunkiem NKWD do Polaków było prześladowanie. Koleżeństwo między Polakami, między naszymi dość było dobre, między innymi – złe.
Inni mówili: – Niech burżuje popróbują, jak ciężko pracować. Do mnie zaś mówiono: – To nie protokoły pisać. Rosjanie karani politycznie odnosili się do Polaków dobrze, czegoś zawsze się bali. Kryminalni często przypominali Polakom rok 1920. Badania przeprowadzane były w nocy, bili, katowali i sadzali do karcerów. (Uże ciebie Polszy bolsze nie widzieć).
8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):
Szpitale były przepełnione chorymi, przeważnie ludzie umierali z głodu. Następnie w czasie roboty strażnicy zabijali. Zabili dwóch: porucznika Krępskiego ze Lwowa, drugiego nazwiska zapomniałem, Żyda, nauczyciela gimnazjum hebrajskiego z Kocka. Bliższe dane może podać pisarz polski Marian Czuchodórski ze Lwowa, dopiero w 6 [Batalionie?].
9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?
Przez cały rok z więzienia nie było można pisać. Po przybyciu do lagrów skomunikowałem się z bratem w Białymstoku, a później z rodziną wywiezioną do Kazachstanu.
10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?
Zostałem zwolniony w roku 1942 w styczniu z prawem przebywania tylko w Komi ASSR, lecz w maju uciekłem do Kotłasu, gdzie w Delegaturze Polskiej zapisałem się do wojska.
M.p., 6 marca 1943 r.