ANDRZEJ KOMOROWSKI

[1.] Stopień, nazwisko i imię zeznającego:

Pułkownik Andrzej Komorowski

[2.] Warunki i przebieg przymusowego wysiedlenia ludności cywilnej:

13 kwietnia 1940 roku wywieziony wraz z rodziną do płn. Kazachstanu. W ciasnych zamkniętych wagonach, pod eskortą.

[3.] Metody badania i torturowania aresztowanych w okresie śledztwa:

Przeważnie w nocy. Wyczerpanie z powodu bezsenności i głodzenia. Szydzili z Polaków, bicie i inne.

[4.] Procedura sądowa, wyrokowanie zaoczne i sposób ogłaszania wyroków (bardzo pożądane są teksty wyroków):

Wyrok zapada, bez względu na to, czy osoba oskarżona przyznaje się do winy czy nie.

Wyrok odczytuje sliedowatiel z materiału zebranego podczas badania.

[5.] Fakty mordowania ludzi podczas przemarszów, transportów, na robotach, w więzieniach itp.:

O tym można pisać dużo. Mordowania bezpośredniego unikano. Mieli na to inne metody. Niemniej jednak kilkakrotnie odczytywano listę rozstrzelanych.

[6.] Życie w obozach jeńców:

Zależnie od obozu. Ogólnie niżej minimum egzystencji. Ciasnota, brud, wszy, pluskwy itd. Stosowanie dzikich kar za niesubordynację (wiadomości od znajomych, w obozie jeńców nie byłem).

[7.] Życie w obozach przymusowej pracy (organizacja obozów, normy pracy):

Pracownicy podzieleni na grupy. W każdej komendant, wyłoniony z tej samej grupy. Polacy pomieszani z obywatelami sowieckimi. Od wypełnienia normy uzależniony posiłek (400 gramów chleba, „zupa”). W razie niewypełnienia normy – 200 gramów chleba. Normę wykonać było prawie niemożliwe.

[8.] Życie w więzieniach:

Zależy, w jakim. Czasem w więzieniu było lżej niż w obozach pracy. Ciągłe badania wyczerpywały. Nigdzie nie wypuszczano. Potrzeby fizjologiczne załatwiano na miejscu.

[9.] Życie na tzw. posiołkach (stosunek władz sowieckich do ludności polskiej zesłanej bez wyroku sądowego):

To zależy, do jakiej części Rosji wywieziono. Ogółem ludność polska pozostawiona była bez opieki. Zmuszana do ciężkiej i nieodpowiedniej pracy. Zapłata znikoma. Mieszkania nie były [nieczytelne] przewiezieniu [?] i każdy musiał żyć, gdzie mógł. Stosunek ludności sowieckiej do naszych raczej przychylny, zależy gdzie.

Miejsce postoju, 14 marca 1943 r.