BOLESŁAW RAFAŁOWSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, numer poczty polowej, wiek, zawód i stan cywilny):

Kanonier Bolesław Rafałowski, 24 lata, uczeń ślusarski, kawaler; nr poczty polowej 161.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Aresztowany 28 maja 1940 roku za posiadanie broni.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:

W więzieniu w Łoży byłem około dwóch miesięcy. Następnie poprzez punkty przejściowe wysłano mnie do Archangielska, gdzie pozostałem do uwolnienia.

4. Opis obozu, więzienia itp. (teren, budynki, warunki mieszkaniowe, higiena):

Warunki mieszkalne w łagrach były nie do zniesienia. Mieszkało się w namiotach rozbitych na śniegu przy 50 stopniach mrozu. Spało się w brudzie. W bieliźnie i ubraniach roiło się od wszy.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców (narodowość, kategoria przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunki etc.):

Narodowości zesłańców w lagrze były różne: Uzbecy, Gruzini, Rosjanie, Litwini, Polacy, Ukraińcy, Białorusini, Żydzi. Kategoria przestępstw – w większości przestępcy polityczni. Najbardziej wrogo usposobieni do Polaków byli Rosjanie, Ukraińcy i Białorusini.

6. Życie w obozie, więzieniu itp. (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenie, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne etc.):

Dzień w lagrze zaczynał się przed świtem o godzinie 5 rano. Po śniadaniu, które składało się z zupy, a raczej wody z kilkoma listkami kapusty, wychodziło się na robotę. Praca trwała do zmroku. Warunki były bardzo ciężkie, trudno było wyrobić normy. Na normę trzeba było nałożyć siedem kubików drzewa budowlanego na most, za co otrzymywaliśmy około ośmiu rubli miesięcznie. Po powrocie z pracy dostawaliśmy na kolację znowu zupę i 400 gramów chleba. Przy takim odżywianiu wszyscy byli wycieńczeni, tak że nie mogli wyrobić nawet 25 proc. normy.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce etc.):

Gdy siedziałem w więzieniu, byłem trzy razy dziennie badany przez NKWD. Podczas badania bito mnie, grożono zastrzeleniem, zwracano się do mnie „polska świnio” i innymi obelżywymi i brutalnymi słowami pełnymi nienawiści do Polaków i Polski.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):

W łagrach lekarze rosyjscy wszystkie choroby leczyli chininą. Śmiertelność była bardzo duża. Częste były wypadki, że zesłaniec wychodził do pracy, nagle dostawał krwotoku i umierał.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?

Łączności z rodziną w Polsce nie miałem żadnej. Dostałem jeden list od kolegi, który donosił że posłał paczkę z żywnością i pieniądze, których nie otrzymałem.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

30 sierpnia 1941 roku zostałem zwolniony z łagru w Archangielsku na mocy układu między rządem polskim a ZSRR. Z Archangielska przyjechałem do Tatiszczewa, gdzie zostałem przydzielony do piątego batalionu pancernego.

Miejsce postoju, 17 marca 1943 r.