MARIA NOWAKOWSKA

Dnia 31 maja 1947 r. w Zwoleniu Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Niemieckich z siedzibą w Radomiu w osobie członka komisji T. Skulimowskiego na mocy art. 20 przepisów wprowadzających KPK przesłuchała niżej wymienionego w charakterze świadka bez przysięgi. Po uprzedzeniu świadka o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania i o treści art. 106 KPK zeznał on, co następuje:


Imię i nazwisko Maria Nowakowska
Wiek 41 lat
Imiona rodziców Adam i Jadwiga z d. Borowiecka
Miejsce zamieszkania Zwoleń, ul. Kochanowskiego 7
Zajęcie bez zajęcia
Wyznanie rzymskokatolickie
Karalność niekarana

W dniu 15 stycznia 1944 roku zostałam obudzona o godzinie 4.00 rano stukaniem do drzwi i do okna. Po otworzeniu drzwi przez męża do mieszkania weszło pięciu żandarmów niemieckich, wśród nich był miejscowy żandarm Mozer, któremu mąż Franciszek, jako szewc, robił buty. Żandarmi zażądali wydania braci, a gdy mąż oświadczył, że braci nie ma, kazali mu się ubrać, zabrać dokumenty i udać się z nimi do budynku miejscowej żandarmerii. Aresztowano tej nocy 18 osób ze Zwolenia – wszyscy mężczyźni – i wieczorem tego dnia wywieziono ich do Leokadiowa, gdzie rozstrzelano. Rozstrzelano wtedy w Leokadiowie około 32 osoby. Za co aresztowano mego męża i rozstrzelano, dotychczas nie wiem.

W 5 tygodni później wezwano mnie do magistratu, gdzie żandarm i policjant polski odczytali ogłoszenie o wykonaniu wyroku w dniu 15 stycznia 1944 roku w Leokadiowie na moim mężu i pozostałych zaaresztowanych tej nocy w Zwoleniu. Zwłoki rozstrzelanych pochowano w pobliżu miejsca egzekucji. Po wkroczeniu wojsk sowieckich rozkopaliśmy grób, jednakże poza częściami odzieży spalonej i czapki nic więcej nie było. Dodaję, że w czasie badania aresztowanych byłam pod budynkiem żandarmerii i słyszałam, jak mój szwagier Jan Kowalski w czasie badania krzyczał: „Panowie, za co mnie bijecie, o Jezu, ratuj mnie” i wtedy podszedł do mnie żandarm, i wygonił mnie. Żandarm ten nazywał się Gross – wygonił mnie ze słowami: „Wynoś się, stara, bo będę strzelał”.

Pozostałam z dwojgiem dzieci obecnie mających lat 15 i 12.