ZENON SIERŻANT

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Bombardier Zenon Sierżant, 34 lata, stolarz, kawaler.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Zostałem aresztowany wraz z bratem 26 marca 1940 r. w Dołhinowie, pow. Wilejka, woj. wileńskie, za pobicie członka Komsomołu Antoniego Hleba, Polaka, który po przyjściu sowieckiej armii stał się jawnym komunistą.

3. Nazwa obozu (więzienia, miejsca przymusowych robót):

W więzieniu w Wilejce siedziałem dwa miesiące, po czym – skazany na pięć lat karnych obozów pracy – zostałem wywieziony do chabarowskiego rejonu.

4. Opis obozu, więzienia itp. (teren, bydynki, warunki mieszkaniowe, higiena):

Był to obóz położony w tajdze. Warunki mieszkaniowe były niezmiernie ciężkie. Sami założyliśmy obóz, wyrąbując las. Był to Nowotambowski obóz (RFSSR, Chabarowskij Kraj, Nowotambowskij łagierpunkt). Warunki higieniczne były opłakane. Najbliższe miasteczko znajdowało się o sto kilometrów od nas.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców (narodowość, kategorie przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunku etc.):

Było tam około tysiąca ludzi. Prawie wyłącznie Polacy. Wszyscy prawie byli więźniami politycznymi. Poziom umysłowy i moralny przeciętny. Wzajemne stosunki były zupełnie poprawne; Polacy trzymali się [razem] i popierali wzajemnie.

6. Życie w obozie, więzieniu itp. (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenie, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne etc.):

Robota trwała przeciętnie od godz. 6.00 rano do 8.00 wieczorem. Warunki pracy były ciężkie; trzeba było zwalić osiem metrów sześciennych grubego drzewa. Za wyrobienie tej normy dostawało się 800 g chleba i trzy razy dziennie zupę. Byliśmy źle odziani, gdyż ubranie przy leśnej robocie niezmiernie szybko się niszczyło. Między więźniami panowało koleżeństwo, natomiast życie kulturalne w ogóle nie istniało.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce etc.):

Władze NKWD odnosiły się do Polaków szczególnie wrogo. Śledztwa nie było i na podstawie meldunku Hleba zostałem skazany. Komunistyczna propaganda istniała w obozach i starała się ona nastawić wrogo do wszystkiego, co polskie; malując równocześnie w pięknych barwach Związek Sowiecki.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):

Pomocy lekarskiej nie było prawie żadnej. Umarło bardzo dużo ludzi.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?

Żadnej łączności z krajem i rodziną nie było.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Po umowie polsko-sowieckiej trzy dni byłem sądzony ponownie i zostałem skazany na śmierć. Po amnestii jednak zostałem wypuszczony na wolność. Dostawszy się do Uzbekistanu, utrzymywałem się z pracy w kołchozie, po czym w lutym 1942 r. wstąpiłem do armii polskiej w Kermine.