STANISŁAW SÓWKA

1. Dane osobiste (imię i nazwisko, stopień, nr poczty polowej, wiek, zawód, stan cywilny):

Kanonier Stanisław Sówka, 35 lat, rolnik, stan wolny; paiforce 163.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Aresztowany 20 czerwa 1941 r., przymusowo przesiedlony wraz z rodziną.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:

Ałtajskij Kraj, Sybir, Rubcowskij rajon, Alabastrowyj Zawod.

4. Opis obozu, więzienia itp. (teren, budynki, warunki mieszkaniowe, higiena):

Obóz nad stawem. Baraki drewniane bez okien. Dziury w ścianach. W jednym baraku mieściło się po sześć rodzin. Pluskwy, wszy, bród. Łaźni nie było. Dezynfekcji również nie było.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców (narodowość, kategorie przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunki):

Na posiołku znajdowało się 500 osób. Przeważającą większość stanowili Polacy. Wszyscy przymusowo wysiedleni.

6. Życie w obozie, więzieniu itp. (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenie, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne):

O godz. 8.00 wymarsz na pracę do kamieniołomu gipsowego. Normą było wydobycie pół tony gipsu. Płacili za to dziesięć [rubli]. Wyżywienie na własną rękę. Ubranie własne. Polacy trzymali się razem. Rosjanie wrogo ustosunkowani do nas.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce):

Bliższej styczności z władzami NKWD nie miałem. Propaganda bardzo duża. Proponowano i przymuszano nas do przyjęcia obywatelstwa sowieckiego. O Polsce mówili, że nigdy nie powstanie. Traktowano nas gorzej od bydła.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):

Pomocy lekarskiej żadnej nie było. Ludzie chorowali na czerwonkę i malarię. [Zmarł] Antoni Łuniewski, dwa lata, z woj. warszawskiego.

9. Czy i jaka łączność była z krajem i rodziną?

Nie miałem żadnej łączności z krajem.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Dowiedziawszy się o amnestii, uciekłem wraz z rodziną, gdyż wyganiano nas do pracy, a gdy nie chcieliśmy wychodzić, nie dawano nam chleba. Wyjechałem do Uzbekistanu i tam 15 marca 1942 r. wstąpiłem do armii w Gorczakowie.

Miejsce postoju, 16 marca 1943 r.