WIKTOR SZOTKOWSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Wiktor Szotkowski, kapral, 28 lat, radiotechnik, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Wzięty do niewoli z 5. pp Legionów 24 września 1939 r. koło Buska.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych prac:

Kolejne obozy: Dubno – Warkowicze – Kamionka – Podwołoczyska – Zimna Woda – Starobielsk (Rosja).

4. Opis obozu, więzienia itp. (teren, budynki, warunki mieszkaniowe, higiena):

Budynki: chmielarnia w Dubnie; w Kamionce i pozostałych obozach przebudowane stajnie. Higiena znośna jak na niewolę.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców (narodowość, kategorie przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunki etc.):

Jeńcy – koledzy, przeważnie narodowości polskiej, średnio inteligentni. Reszta: Białorusini i nieliczni Żydzi. Wzajemny stosunek chwilami bardzo nieprzyjazny (donosicielstwo, chęć przypodobania się władzom NKWD).

6. Życie w obozie, więzieniu itp. (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenie, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne etc.):

Z początku pracowałem w garażu, potem na szosie. Dzień pracy liczył od 8 do 16 godzin, wynagrodzenie prawie żadne. Brak bielizny, ubrań i butów, dostawali je jedynie „stachanowcy”. Życie koleżeńskie przejawiało się na każdym kroku w ścisłych grupach, kulturalne zaś tylko w Lenińskim ugołku, pod przymusem, gdzie każda impreza kształcąca kończyła się [naszymi] gwizdami i stałymi groźbami komendanta obozu.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce etc.):

Stosunek władz NKWD do Polaków zgodny z instrukcjami Łubianki. Po nieudanej ucieczce z obozu Podwołoczyska, złapany nad Prypecią, przekonałem się sam. Dziesięcio- lub dwudziestodniowe zamykanie w piwnicy o chlebie i wodzie, nocne, długie wyciąganie zeznań, rozbieranie do naga w wilgotnych lochach. Propaganda komunistyczna silnie rozwinięta. Informacje o Polsce bardzo skąpe i fałszywe.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):

Pomoc lekarska znośna.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączność z rodzinami listowna. Listy przeważnie ginęły. Jak się sami NKWD-ziści przyznawali, były konfiskowane ze względu na rzekomą kontrrewolucyjną ich treść. W najlepszym wypadku przychodziły z półrocznym opóźnieniem.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Na mocy układu między rządem Polski a ZSSR z 22 sierpnia 1941 r. zostałem, wraz z kolegami jeńcami w Starobielsku wcielony powtórnie do armii i stamtąd przyjechałem do Tocka [Tockoje], a następnie do Czirakczi, z 18. Pułkiem Piechoty z przydziałem do kompanii łączności. Następnie wyjechałem do Szachrisabzu, z przydziałem do szkoły podchorążych rezerwy piechoty przy 6. Dywizji [Piechoty], gdzie przebywam do chwili obecnej.

Khanaqin, 16 lutego 1943 r.