WŁADYSŁAW JASIEWICZ

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Kanonier Władysław Jasiewicz, 19 lat, bez zawodu (uczeń), kawaler.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

4 listopada 1940 r. o godz. 1.00 w nocy zaaresztowano mnie, śpiącego. Zbudził mnie tajniak NKWD. W tej chwili rodzice moi nie spali. Przed każdym łóżkiem stał milicjant białoruski z naganem w ręku, natomiast tajniak NKWD przeprowadzał dokładną rewizję w mieszkaniu. Była druga, kiedy odczytano akt aresztowania, po czym kazano mi ubrać się i [oznajmiono], że pójdę do NKWD celem przeprowadzenia śledztwa. Po przeprowadzeniu rewizji w kieszeniach wyprowadzili mnie na ulicę, gdzie zobaczyłem kilkunastu milicjantów stojących dookoła mego mieszkania. Do NKWD zaszedłem o godz. 3.00. Pytano mnie m.in. czy mam krewnych i gdzie jest ich miejsce zamieszkania. O godz. 7.00 rano zaprowadzono mnie do więzienia.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Więzienie, w którym znajdowałem się, było w Wilejce, woj. wileńskim.

4. Opis obozu, więzienia itp. (teren, budynki, warunki mieszkaniowe, higiena):

Wygląd więzienia był bardzo ponury. W celi, która mogłaby pomieścić tylko 30 ludzi, siedziało 85 osób. Było ciemno, za oknem wisiały kosze, które nie dopuszczały światła do celi. Ludzie byli w opłakanym stanie, brudni i zawszeni. Wśród nich spotkałem kilku znajomych.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców (narodowość, kategoria przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunki etc.):

W skład aresztowanych wchodziła przeważnie ludność polska – 80 proc. – natomiast resztę stanowiła narodowość białoruska, żydowska i litewska. Aresztowanym zarzucano kontrrewolucję i szpiegostwo. Stosunki wzajemne były bardzo wrogie – częste kłótnie i kradzieże fasowanej żywności.

6. Życie w obozie, więzieniu itp. (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenia, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne etc.):

Przebieg dnia był zawsze jednolity. [O] godz. 6.00 pobudka, śniadanie, w skład którego wchodziły pajok chleba 600 g i gorąca woda – kipiatok. Po śniadaniu była tzw. prowierka – sprawdzanie obecności. [O] godz. 12.00 [był] obiad: zupa ze zgniłymi ziemniakami i odpadkami mięsa. Kolacja była o godz. 18.00, otrzymywano zupę postną przesypaną stęchłą kaszą. Po kolacji powtórnie prowierka, po czym ogłaszano odboj – pójście do snu. Chodziło się w ubraniu własnym, które od ciągłego przebywania na gołej i brudnej podłodze strzępiło się. Czytanie wszelkiego rodzaju pism było surowo wzbronione.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce etc.):

Sposób badania polegał wyłącznie na stosowaniu tortur i kar w karcerze (jest to piwnica napełniona do kostek wodą). Do karceru wysyłali tych, którzy mimo bicia i kopania nie przyznawali się do winy.

24 czerwca 1941 r. zostałem przeniesiony z więzienia wilejskiego do więzienia w Riazaniu – jest to miasto leżące na południowy wschód od Moskwy nad rzeką Oka.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):

Pomocy lekarskiej nie widziałem.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączności z krajem i rodziną nie miałem.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

9 września 1941 r. zostałem zwolniony z więzienia. Władze NKWD skierowały mnie do Buzułuku, gdzie organizowała się armia polska. 13 września zostałem wcielony do szeregów Wojska Polskiego w Tockoje.