JÓZEF NARKIEWICZ

1. Dane osobiste:

Kanonier Józef Narkiewicz, ur. 29 marca 1918 r., student Politechniki Lwowskiej, kawaler.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Aresztowany 13 kwietnia 1940 r. w miasteczku Womiany woj. wileńskiego i wywieziony do siewierokazachstańskiej obłasti, rejon kokczetawski, kołchoz Szonaj.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca robót przymusowych:

Kołchoz Szonaj, siewierokazachstańska obłast, rejon kokczetawski.

4. Opis obozu, więzienia:

Kołchoz zamieszkały przez Kirgizów, składający się z 30 budynków, przeważnie jednoizbowych. Warunki mieszkaniowe – fatalne: w jednej izbie mieszkało po dziesięć osób, mieszkania brudne, zapluskwione, pełno prusaków i wszy. Warunki higieniczne: brak wody, łaźni, łóżek itp.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców:

Zesłańcy w liczbie 30 osób (przeważnie kobiety i dzieci, pięciu mężczyzn), Polacy. Poziom umysłowy i moralny – średni. Stosunki wzajemne – poprawne.

6. Życie w obozie:

Praca: na roli, przy traktorach, wołach. Praca od 6.00 rano do 22.00 (w miesiącach letnich). Normy – bardzo wysokie i trudne do wykonania. Wynagrodzenie – dwa ruble za trudodzie ń. Pomoc w produktach żywnościowych – żadna. Korzystanie z miejscowego sklepu – ograniczone (można kupować portrety, książki, ołówki, reszta tylko dla kołchoźników). Wyżywienie – bardzo marne, brak tłuszczów, owoców, jarzyn, chleba (o mąkę bardzo trudno i drogo). Życie kulturalne – fatalne: brak książek, gazet itp.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

NKWD podawało mylne informacje o Polsce, podburzając wśród obywateli ZSSR autorytet Polaków i państwa polskiego, nastawienie [było] ironiczno-brutalne, urabiano niekorzystną opinię o Polakach. Propaganda komunistyczna [była] silnie rozwinięta, co tydzień przyjeżdżał pełnomocnik partii komunistycznej z wykładem lub lekcją o konstytucji [i] komunistycznej partii bolszewików.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomocy lekarskiej brakowało, szpital [był] odległy o 18 km w miasteczku Kokczetaw, przepełniony, dla Polaków trudno dostępny.

9. Czy i jaka była łączność z rodziną?

Łączność listowna z rodziną zamieszkałą w Wilnie.

10. Kiedy został zwolniony i jak dostał się do armii?

10 lutego 1942 r. stanąłem na komisji poborowej w Akmolińsku i zostałem wysłany do Ługowoj.

Mosul, 31 stycznia 1943 r.