JÓZEF OSYCH

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Strzelec Józef Osych, monter wodociągowy, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

19 września 1939 r. w Stanisławowie zostałem aresztowany przez NKWD razem z wojskiem.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Nowogród Wołyński, Marganiec, Kotłas.

4. Opis obozu, więzienia:

Opis łagru Kotłas: mieszkaliśmy w starym baraku, [w] 200 ludzi. Prycze [były] piętrowe, zapluskwione i zawszone, tak że trudno było usnąć. Bieliznę bardzo rzadko praliśmy, gdyż brakowało wody. Raz dziennie [były] łapsza i 300 g chleba.

Do pracy wypędzano na zmianę, w nocy i w dzień. Praca trwała 12 godzin na dobę. Budowaliśmy linię kolejową. Normy nie do wykonania. Bojcy naganiali nas do pracy. Zamiast wody nosiliśmy na drabinach śnieg, który topiliśmy na wodę, latem z kanału [braliśmy] śmierdzącą wodę.

Codziennie tzw. prowierki: przerzucali wszystkie rzeczy, szukając ostrych narzędzi. Kto nie chciał iść do pracy, ściągano mu buty. W baraku stał blaszany piecyk, który cały dzień dymił, uniemożliwiając swobodne oddychanie.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Skład narodowościowy mieszany, przeważnie Polacy. Byli również donosiciele, a jeden przez nas odkryty, podporucznik, zastrzelił się. Solidarności nie było, gdyż znajdowali się [wśród nas] buntowszczyki.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Dużo [zdarzało się] chorób, przeważnie szkorbut. Lekarstw [było] bardzo mało. Przez rok umarło ok. 40 ludzi. Dwóch zastrzelili za oddalenie się od pracy.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Często wyrywali nas w nocy na przesłuchanie przez NKWD. Wymuszali podpisy na fałszywych zeznaniach.

8. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Bezwzględny zakaz korespondencji.

9. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zwolnili nas 1 września 1941 r., a 8 września w Tatiszczewie wstąpiłem do armii.