EDWARD REWIŃSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Plutonowy Edward Rewiński, 34 lata, rolnik, kawaler.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Wzięty do niewoli 19 września 1939 r. koło Brześcia nad Bugiem. 13 kwietnia 1940 r. zesłany na Syberię.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Byłem jeńcem w Kozielsku, zesłańcem w północnym Kazachstanie, byłem wzięty do przymusowych robót w Atbasar, budowa stacji.

4. Opis obozu, więzienia:

Mieszkaliśmy w [nieczytelne] budynkach, zwykłych domach drewnianych, od strony wschodniej był gęsty las, od zachodu nieduża rzeka. W ciągu miesiąca byliśmy jeden raz w łaźni. Bardzo ciasno, [spaliśmy] na trzypiętrowych pryczach, brudno i głód. 26 października zwolniony do domu.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Jeńców było [nieczytelne] może 12 tys., rozmaitych narodowości. Pośród jeńców było pełno ludzi cywilnych, uczniów, których złapano gdzieś po drodze, bardzo dużo policjantów i urzędników pocztowych oraz wyższych urzędników z Warszawy, elewów [nieczytelne] wojskowych, junaków.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Wstawaliśmy o godzinie 5.00–6.00, mycie się na dworze pod kranem, [nieczytelne] było kiedy o 12.00, a kiedy wieczorem. Z początku dawali raz na dzień 400-gramowy kawałeczek chleba, później zupę, kapuśniak po trzy, cztery łyżki, z rybą. Później zupę dawali dwa razy dziennie. Ubrania żadnego nie dawali, do prac żadnych nie chodziliśmy, tylko dla własnej potrzeby brali [nas] gdzieś na pole, kopać kartofle. Niektórych – słyszałem – brali na stację do wyładowania drzewa.

13 kwietnia 1940 r. zesłany [zostałem] z ojcem, matką i siostrą z trojgiem dzieci do północnego Kazachstanu, gdzie przywieźli [nas] do posiołka i rzucili na ulicę, grożąc, że to nie Polska, że tu z nas zdejmą ostatnią koszulę, nie dając żadnej pracy. Musieliśmy płacić po 50 rubli miesięcznie za kwaterę, żyliśmy z zarobków, chodząc do Kirgizów i prosząc o robotę.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

W obozie jeńców codziennie robili spisy jeńców i [nieczytelne].

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Szpital znajdował się 12 km [dalej], w wypadku choroby żadnej pomocy nie było, musiałem sam wynajmować furmankę. Zmarli w północnym Kazachstanie zesłańcy: Konstanty Hołub, Janina Zdanowicz oraz syn p. [nieczytelne nazwisko] i żona byłego przodownika policji w m. [nieczytelne].

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Gdy byłem jeńcem – żadnej; zesłańcem – otrzymywałem listy od krewnych i znajomych.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Z obozu jeńców zwolniony [zostałem] 26 października 1940 r., z północnego Kazachstanu – w styczniu 1942 r. Złożyłem podanie do władz polskich za pośrednictwem władz sowieckich z prośbą o przyjęcie w szeregi Wojska Polskiego na terenie ZSSR. 2 lutego powołany [zostałem] do Wojska Polskiego.

Miejsce postoju, 13 lutego 1943 r.