FRANCISZEK SKIBA

St. sierż. Franciszek Skiba, 46 lat, rolnik, żonaty.

Aresztowany 29 września 1939 r. i osadzony w więzieniu w Berezweczu [Głębokie], pow. dziśnieński, wywieziony 10 lutego 1940 r. do posiołka Kresty w rejonie Wierchniaja Tojma, obłast Archangielsk, gdzie połączyłem się z rodziną – żoną i dziećmi, i gdzie przebywałem do 16 października 1941 r.

Mieszkaliśmy w barakach wybudowanych z drewna, gdzie mieszkało 80–100 osób. Nary piętrowe, higiena w pewnym stopniu była utrzymana. Wykonywaliśmy pracę leśną przy wyrębie drzewa opałowego i materiałowego. Praca ta była bardzo ciężka, trzeba było wykonać normę, to jest sześć metrów sześciennych dziennie na człowieka. Wśród zesłańców [dużo] było Polaków i Białorusinów. Duch na ogół panował dobry. Za niestawienie się do pracy groził sąd za tzw. proguł. Równocześnie potrącano 25 proc. od zarobków. Jeżeli miało to miejsce powtórnie, osadzali w więzieniu.

Stosunek władz sowieckich do Polaków był arogancki, stale wygadywali, że my już do Polski nie wrócimy i Polski więcej nie zobaczymy.

Wyżywienie przez cały czas pobytu na posiołku było bardzo marne, a o ubraniach w ogóle nie było mowy. Byli wśród nas donosiciele na usługach władz NKWD, to jest Józef Piotrowicz z osady wojskowej Oleszczenica, Lenartowicz z nadleśnictwa Głębokie – był on dziesiętnikiem, twierdził on też, że my Polski nie zobaczymy.

Życie koleżeńskie, w wiarę w powrót do Polski [sic!].

W więzieniu niejednokrotnie byłem naocznym świadkiem mordobicia. Prowadzili propagandę, że Polska jak będzie, to komunistyczna.

Pomoc lekarska była, ale medykamentów nie było. Mimo że lekarzem była kobieta Rosjanka, udzielała pomocy na każde zawołanie, był również szpital na 12 łóżek.

Na ogół było Polaków 850, wymarło ponad sto osób, wśród nich: Eugenia Markiewicz, Dliniewskich dwoje dzieci, Ostrowska, Jabłonowska, Wójcik.

Podczas pobytu na posiołku byłem w łączności z krajem prawie do 14 maja 1941 r.

Zwolniony zostałem 1 sierpnia 1941 r. i udałem się bezpośrednio do Uzbekistanu celem zaciągnięcia się do nowo organizującej się armii polskiej.