MARIA PORNCEWICZ

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Ochotniczka Maria Porncewicz, [nieczytelne], rok ur.: 1922, niezamężna, nr poczty polowej 101.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

14 czerwca 1941 r. wywieziona z Wilna.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Ałtajski Kraj, szypunowski rejon, mołotowski sowchoz.

4. Opis obozu, więzienia:

Sowchoz, w którym przebywałam, był zamieszkany przeważnie przez ludność ukraińską. Warunki mieszkaniowe Polaków były gorsze od tych, które mieli Ukraińcy. Mieszkaliśmy przeważnie stłoczeni po kilka rodzin w zapluskwionych lepiankach.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Na posiołku było kilka rodzin Polaków, przeważnie chłopi z Wileńszczyzny oraz kilka rodzin Mazurów. Postawa szczególnie tych ostatnich była fatalna, wnosili [nieczytelne] współpracy, trzymali się oddzielnie w wypadku strajków.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Na posiołku życie płynęło w pracy. Nawet w tzw. wychodne Polacy musieli iść do pracy. Pracowaliśmy wspólnie z Rosjanami na roli, praca była jednak bardzo mało płatna, tak że te rodziny, u których nie było mężczyzn, nie mogły zarobić nawet na wyżywienie. Porcja chleba dla mężczyzny wynosiła 600 g, dla kobiet i dzieci pracujących 400, a dla niepracujących 200. Życia kulturalnego nie było wcale, gdyż po całodziennej pracy nie mieliśmy sił nawet na słuchanie radia w świetlicy, do bywania w której Polaków prawie zmuszano.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek NKWD do Polaków był bardzo nieprzychylny. Co jakiś czas były przesłuchiwania, rewizje. Proponowano nam współpracę z NKWD.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomocy lekarskiej ze strony władz rosyjskich prawie nie otrzymywaliśmy. Polscy lekarze nie mogli dostać nawet środków leczniczych pierwszej pomocy.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?:

Łączności z krajem nie było żadnej.

10. Kiedy została zwolniona i w jaki sposób dostała się do armii?:

10 października 1941 r. zostałam zwolniona, a 10 lutego 1942 r. zgłosiłam się do wojska w Guzarze [G’uzorze].

Miejsce postoju, 14 lutego 1943 r.