JERZY GRZESZCZAK

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Szeregowy Jerzy Grzeszczak, 20 lat, uczeń gimnazjum, kawaler; nr poczty polowej 111.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Aresztowano mnie 28 listopada 1939 r. we wsi Międzybródź [Międzybrodzie] pod Sanokiem, przy przechodzeniu granicy.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Przebywałem cztery miesiące w więzieniu w Samborze, cztery miesiące w Połtawie, a następnie w Północnym Poprawczo-Roboczym Łagrze w Komi ASRR.

4. Opis obozu, więzienia:

W Samborze więzienie polskie, w Połtawie stare carskie więzienie. W łagrach baraki i ziemianki. Warunki mieszkaniowe i higieniczne poniżej krytyki (brud, zimno, ciasnota).

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Większość więźniów to przestępcy kryminalni Rosjanie, część przestępcy polityczni – także Rosjanie – i mniejszość to Polacy. U więźniów kryminalnych poziom umysłowy i moralny bardzo niski, u reszty dość wysoki. Stosunki między Polakami i Rosjanami bardzo złe.

6. Życie w obozie, więzieniu:

W ciągu dnia praca trwała 12, a przy zmianie z pracy dziennej na nocną lub odwrotnie – 18 godzin. Pracowaliśmy w bardzo ciężkich warunkach przy pracach ziemnych (sypanie nasypu kolejowego), przy normach, wyrobienie których było wprost niepodobieństwem. Wynagrodzenie było miniaturowe (za przeszło rok pracy otrzymałem 21 rubli). Żywiono nas przeważnie kaszą owsianą, dwa razy dziennie. O życiu kulturalnym nie ma co pisać, gdyż takie w ogóle nie istniało.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Władze NKWD odnosiły się do Polaków bardzo źle (bito w czasie śledztwa).

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska była bardzo marna, do szpitala zabierano wtedy, gdy człowiek już konał, a zdarzało się wiele wypadków, że przywożono już trupa.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?:

Od chwili aresztowania nie miałem żadnej łączności z krajem.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:

Zwolniony zostałem na podstawie umowy polsko-rosyjskiej we wrześniu 1941 r., a do armii dostałem się w lutym 1942 r., po bardzo wielu przejściach i trudnościach.

Miejsce postoju, 15 lutego 1943 r.