1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):
St. strz. Stanisław Matusiak, ur. 4 marca 1901 r., brakarz leśny, żonaty.
2. Data i okoliczności zaaresztowania:
10 lutego 1940 r. wywieziony jako służba leśna lasów prywatnych hr. Władysława Antoniego Dzieduszyckiego.
3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:
Posiołek Wycionierz [?], archangielska obłast, wyligonski [wiliegodzki?] rejon.
4. Opis obozu, więzienia:
Budynki drewniane, wilgotne i cuchnące, zgniłe i walące się. Opieki lekarskiej prawie nie było, umierającemu w [niektórych] wypadkach dawano proszek aspiryny.
5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:
Polacy i Ukraińcy, zesłańcy, od szkół początkowych do najwyższych. Polacy lojalni i sympatycy wzajemni. Ukraińcy wrogo usposobieni do narodowości polskiej, szpiedzy i konfidenci NKWD.
6. Życie w obozie, więzieniu:
Rano pobudka o godz. 4.00, wyjście do pracy o 5.00, obiad [o] 13.00. Koniec pracy – 20.00 wieczór. Zarobek dzienny do pięciu rubli, wyżywienie marne z powodu małego wynagrodzenia w pracy i braku produktów żywnościowych. Ubranie było swoje, przez władze nie byliśmy zaopatrywani.
7. Stosunek władz NKWD do Polaków:
NKWD do Polaków było wrogo usposobione, badanie odbywało się przeważnie w nocy, na temat pracy obywatelskiej w Polsce. Za spóźnienie się do pracy od 13 min odciągano po 25 proc. zarobku przez trzy miesiące za pierwszy pro[guł], za dalsze [karano] więzieniem. Propaganda komunistyczna była wpajana codziennie po przyjściu z pracy, odbierano dzieci rodzicom [i prowadzono] do szkoły miejscowej, gdzie przemocą tamtejszych nauczycieli i komendanta posiołka nauczano i wpajano z wielkim wysiłkiem ustrój komunistyczny. Informacja o Polsce: tłumaczono, że znikła na wieki i że Polska jako taka nie może być państwem samodzielnym, a gdy będzie, to będzie republiką rosyjską i to czerwoną – komunistyczną. Staranie i tłumaczenie powyższego było [sprawą] komendanta posiołka NKWD.
8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:
Pomocy lekarskiej prawie nie było, śmiertelność była spowodowana wycieńczeniem w pracy i głodem. Nazwisk nieszczęśliwych ofiar nie pamiętam, chociaż śmiertelność była okropna, zapisać [ich] nie mogłem z powodu rewizji, która by [mogła] sprawić nieprzyjemność ze strony NKWD.
9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?
Listy można było pisać, tylko z ograniczeniem treści.
10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?
Zwolniony [zostałem] z posiołka 17 września 1941 r. z rodziną, do armii polskiej wstąpiłem 2 lutego 1942 r. [do] 1 Baonu Zapasowego Saperów w Husarze [G’uzorze].