JERZY SKARŻYŃSKI

Jerzy Skarżyński
kl. II

Jak uczyłem się podczas okupacji

Nauka podczas okupacji była trudna i ciężka. Szkoły średnie i wyższe okupant zniósł całkowicie. Tylko szkoły powszechne istniały nadal, ale w stanie opłakanym.

Nie dozwolono uczyć się pewnych wartościowych przedmiotów, które były bardzo potrzebne do dalszych studiów. Zabroniono uczyć się historii, tak bardzo pożądanej przez młodzież, która by mogła poznać dawne dzieje narodu polskiego oraz dowiedziałaby się, jakie znaczenie posiadali Polacy w Europie. Nie można było również uczyć się geografii, dzięki której poznalibyśmy świat i jego cechy dodatnie i ujemne. Dozwolono w szkołach powszechnych uczyć się: matematyki, języka polskiego, jak również języka niemieckiego, religii, przyrody żywej i nieożywionej.

Jeżeli ktoś miał możność i pragnął uczyć się, czytać lub opracowywać historię lub geografię, to jedynie skrycie, ażeby nie wiedział o tym zdrajca, donosiciel do władz niemieckich.

Nauka z przedmiotami dozwolonymi szła również niesporo [niełatwo] z powodu braku profesorów, nauczycieli i nauczycielek, których okupant zabierał do obozów lub na niechybne stracenie. W całym naszym kraju roiło się od zdrajców, którzy przyczyniali się do złamania ducha polskiego. Nierzadko zdarzało się, że nagle przybywał wysłaniec inspektorski, którego celem było przeprowadzenie rewizji w teczkach uczniów, czy czasem nie posiadają czegoś niedozwolonego do nauki.

Młodzież, która ukończyła szkołę powszechną, nie mogła uczyć się dalej. W taki sposób marnowało się dużo chętnych i pracowitych dusz na bezczynności. Nie pozwolono nawet czytać książek, bo jeżeli znaleziono książki do czytania, wówczas spadała kara na właściciela jak z nieba, jakiej nie spodziewałby się nigdy w życiu.

Znalazły się jednostki, które bez żadnych opłat uczyły przedmiotów zakazanych, napominając nas, abyśmy spłacili dług ojczyźnie. Więc myśmy czekali wyzwolenia i wówczas, kiedy nadszedł kres panowania okupanta w naszym ojczystym kraju, gdyż wojska polskie i radzieckie usunęły wroga, nastał dla nas, Polaków, raj. Nastała wolność uczenia się w szkołach średnich, a nawet i w szkołach wyższych. Można było czytać do woli książki tak piękne i wartościowe o dziejach całego świata i porównywać z [dziejami] naszych rodaków. Wówczas każdy chętny do nauki i pracy mógł zacząć skutecznie pracować dla ojczyzny i społeczeństwa.