CZESŁAW ŚLUSAREK

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Plut. Czesław Ślusarek, ur. w 1911 r., stolarz, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

18 września 1939 r. zostałem rozbrojony w Monasterzyskach i byłem konwojowany do Kamieńca Podolskiego. Droga była fatalna, bo o głodzie.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

3 października 1939 r. wróciłem na teren Polski, do Jaryczowa. Spanie było w stajni. Od 10 do 20 października 1939 r. w Niesłuchowie w pałacu, od 20 października 1939 r. do kwietnia 1940 r. w Kupczu w stajni, [od] kwietnia do 20 października 1940 r. w Kozłowie (namioty), od 20 października 1940 do 14 lutego 1941 r. w Podliskach w stajni, od 14 lutego do 16 kwietnia 1941 r. w Jaryczowie w stajni, od 16 kwietnia do 25 maja 1941 r. w Kurowicach, od 25 maja do 23 czerwca 1941 r. w Olszanicy, od 23 czerwca do 8 lipca 1941 r. w drodze do Starobielska. Droga była okrutna, zabito sześć osób, a dwie raniono.

4. Opis obozu, więzienia:

Obozy były zimne, ciemne i brudne. Higiena – wszy, brud. Z powodu braku mydła jedynym środkiem była dezkamera. Liczba jeńców różna, od 300 do 1,5 tys. Narodowości: polska, ukraińska i białoruska. Poziom umysłowy dobry, [nieczytelne] moralny bardzo dobry, stosunki koleżeńskie.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Życie w obozie było przykre, nie było co jeść, pracować trzeba [było] na normy, lecz nie było można nigdy ich wyrobić, bo co dzień [stawały się] większe. Pobudka była różna, o godz. 3.00, 4.00, a praca do godz. 18.00. Wynagrodzenie było różne. Niektóry [przez] miesiąc [nie dostali] nic, a tak 5 do 30 rubli.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

NKWD obchodziło się [z nami] brutalnie, kary były ciężkie, w aresztach głodno i zimno. O Polsce wyrażali się bardzo źle i mówili, że będzie Polska tylko komunistyczna.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska była słaba, bo nie było lekarstw, a lekarz mógł zwolnić tylko dwa procenty [więźniów].

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączność z krajem była słaba.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zostałem zwolniony spod konwoju w Starobielsku, po sformowaniu przez ppłk. Wiśniowskiego i stąd dostałem się do Tocka [Tockoje].

Miejsce postoju, 20 lutego 1943 r.