JAN DAWCZYŃSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Strz. Jan Dawczyński, ur. 24 grudnia 1901 r., dwie klasy szkoły powszechnej, piekarz, żonaty; piekarnia polowa nr 101.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Wzięty do niewoli 19 września 1939 r. w Brzeżanach, woj. Tarnopol, przez armię sowiecką i odstawiony do obozu Podwołoczyska, gdzie przebywał do dwóch tygodni.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Przebywałem w obozach jeńców: Podwołoczyska, Nowograd [Nowogród] Wołyński, Marganiec, po czym na Północy, w okolicy Kotłasu.

4. Opis obozu, więzienia:

Pierwsze trzy obozy mieściły się w koszarach wojskowych. Warunki były złe, pomieszczenia brudne, brak bielizny, a tej, którą posiadaliśmy, nie było możności wyprać, wobec czego wszyscy byli zawszeni. Stan sanitarny niemożliwy. Ostatni obóz Marganiec znajdował się w mieście, w budynkach murowanych, stan sanitarny możliwy.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

W obozie byli sami tylko jeńcy wojskowi Polacy z małą ilością mniejszości polskiej.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Wyżywienie według wyrobionej normy: dziennie wywieźć taczką cztery metry kubiczne piasku. Ja wyrabiałem 50–60 proc. i otrzymywałem od 300 do 700 g chleba i dwa razy dziennie zupę okraszaną olejem.

Praca była przymusowa. Jeśli ktoś nie poszedł do pracy, był karany karcerem, który znajdował się w piwnicy. Był to dół wykopany w mokrej ziemi. Praca trwała 10 do 12 godzin.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Obchodzenie się z jeńcami było brutalne. Często zamykano do karceru za najmniejsze przewinienie.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska była, lekarze polscy i sowieccy. Śmiertelność mała. Zwolnienie z pracy na skutek choroby rzadkie.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Listy z kraju przychodziły bardzo rzadko. Ja sam otrzymałem dwa listy przez cały czas pobytu w obozach.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zwolniony zostałem w obozie Wjaznik [Wiaźniki] 24 sierpnia 1941 r. na podstawie amnestii i tamże zgłosiłem się do polskiej armii, po czym zostałem odwieziony do 5 Dywizji Piechoty w Tatiszczewie (Rosja).

Co stwierdzam własnoręcznym podpisem.

Miejsce postoju, 3 marca 1941 r.