STANISŁAW DUSZYŃSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Sap. Stanisław Duszyński, 32 lata, pracownik PKP, kawaler; 11 Batalion Saperów Kolejowych.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Aresztowany z matką wdową i siostrą we Lwowie, 29 czerwca 1940 r. o godz. 2.30, bez podania powodów.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

10. km, stacja Suslonger, Republika Maryjska.

4. Opis obozu, więzienia:

Baraki drewniane, teren bagnisty, mieszkanie w izbach oddzielnych – rodzinami, szczepienia przeciwmalaryczne i przeciwtyfusowe dokonywane przez lekarzy spośród zesłańców, odkażanie miejsc ustępowych i wody w studniach chlorkiem wapnia.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Polacy i Żydzi, pracownicy fizyczni, umysłowi, kilku lekarzy i adwokatów. Poziom umysłowy zadowalający, moralny dobry. Stosunki towarzyskie – Polacy z Polakami, Żydzi z Żydami, jednak tarć i zadrażnień na tle tych stosunków między jednymi i drugimi nie było.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Wymarsz do pracy o 6.00 rano. Przerwa obiadowa od 12.00 do 13.00. Koniec pracy o zmierzchu. Praca przy wyrębie lasu sosnowego – potrzebne narzędzia dostarczono. Norma dzienna: pięć metrów sześciennych. Wynagrodzenie za metr sześcienny – 30 kopiejek. Wyżywienie zesłańcy kupowali sami w sklepie po cenach państwowych, z tym, że osoba pracująca miała prawo zakupić kilogram chleba, osoba niepracująca – pół [kilograma]. Stołówka wydawała obiady i kolacje w cenach od dwóch i pół rubla wzwyż. Poza tym zesłańcy gotowali sobie strawę sami z produktów zakupionych w okolicy z funduszy własnych. Ubrania własne; zimą wydawano do pracy ciepłe bluzy, spodnie i buty, za które należność w cenie państwowej potrącano z wypłaty zarobków. Współżycie koleżeńskie, poza małymi wyjątkami, słabe, kulturalne żadne.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek władz NKWD do Polaków względny, nacechowany raczej ostrożnością; propaganda komunistyczna duża, mityngi, czyli zebrania, których zwołano kilka. Informacje o Polsce bardzo skąpe, prawie żadne.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska spośród lekarzy zesłańców, którzy potrzebne lekarstwa i specyfiki otrzymywali od władz sowieckich bezpłatnie. Ciężko chorych wysyłano do szpitala. Śmiertelność niewielka: zabity w wypadku kolejowym młodzieniec, 18-letni Polak Juszkiewicz, zmarła na gruźlicę panna Jadwiga Malinowska oraz zmarła na raka moja matka, Franciszka Duszyńska.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Otrzymywałem listy od znajomych ze Lwowa. Inni zesłańcy otrzymywali także paczki i listy od rodzin i znajomych z kraju. Poza tym dochodziły przesyłki pieniężne.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zwolniony 29 września 1941 r., zgłosiłem się do polskiej armii w Tockoje. Zwolniony z powodu choroby i odesłany do szpitala w Buzułuku, ponownie wstąpiłem do wojska w marcu 1942 r. w Kermine.

Miejsce postoju, 6 marca 1943 r.