Halina Sobórówna
kl. VII
Szkoła Powszechna nr 8 im. Adolfa Dygasińskiego w Kielcach
15 października 1946 r.
O czym mówią zbiorowe mogiły
Zbliża się dzień Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny. Po raz drugi będziemy obchodzić to Święto Zmarłych w wolnej i niepodległej Polsce. Święto Zmarłych jest dla nas, Polaków, tym droższe, że podczas okupacji zmarły tragicznie setki tysięcy naszych rodaków. Niemcy mordowali bezustannie, o tym mówią zbiorowe mogiły. Boże! Ileż to zdolnych i młodych naszych rodaków zostało pomordowanych przez Niemców i pochowanych jak psy. Niemcy byli wyzuci z człowieczeństwa, o tym świadczy ich postępowanie.
Na terenie Kielc są setki takich zbiorowych mogił. Wymienię choćby te, które są najbliżej położone od miejsca mego zamieszkania. Otóż na Herbach zostało zamordowanych dziewięciu, a na górkach za Herbami dziesięciu mężczyzn. W jaki sposób byli oni zamordowani, nie wiem, wiem tylko tyle, że idąc ze szkoły do domu, zobaczyłam tłum ludzi, poszłam i zobaczyłam. To, co się ukazało moim oczom, było straszne.
Na ziemi leżeli zabici mężczyźni, mieli ręce powiązane do tyłu, bieliznę i ubrania w strzępach, niektórzy mieli ręce z daleka od tułowia, inni twarze mieli powykrzywianie w strasznym bólu, co świadczyło, że przed śmiercią cierpieli strasznie. Byłam na wpół dzieckiem, ale nie zapomnę nigdy niemieckiego barbarzyństwa. Nawet tych naszych bohaterów, którzy zginęli za dobrą sprawę, nie miał kto zakopać, lecz Niemcy kazali [i] policja zakopała, ludzie nie chcieli, mówili: kto pomordował, niech zakopie.
Dziś ci wszyscy, którzy byli pochowani [w] zbiorowych mogiłach, są przeniesieni na cmentarz i zostali pochowani po chrześcijańsku. Władze Polski po opuszczeniu [naszego kraju przez] Niemców wydały rozkaz, aby wszystkie zbiorowe mogiły zostały przeniesione na cmentarz, aby uczcić polskich bohaterów.
Jakby ci wszyscy, co leżą w zbiorowych mogiłach w kraju i za granicą, mogli wstać, byliby na pewno szczęśliwi, że Polska, ta kochana Ojczyzna, za którą walczyli, jest wolna. Za wolną i niepodległą Polskę walczyli nasi rodacy. W całej Europie są polskie zbiorowe mogiły, gdzie leżą ci, którzy walczyli, przelewali krew za Ojczyznę. Niech w dniu Święta Zmarłych nie zabraknie nikogo, kto by nie odwiedził zbiorowych mogił naszych bohaterów.